De bouwsector staat voor grote uitdagingen: stijgende materiaalkosten, personeelstekorten en strengere duurzaamheidseisen. Digitalisering en datagedreven werken zijn cruciaal om deze problemen aan te pakken. Toch blijkt uit recente onderzoeken dat veel bouwbedrijven, vooral in het MKB en MKB+, nog onvoldoende gebruik maken van data en digitale technologieën. Volgens ABN AMRO heeft slechts 32% van de Nederlandse bouwbedrijven Big Data-analyses toegepast, terwijl het potentieel enorm is.
Om concurrerend te blijven en efficiëntie te verhogen, moeten bedrijven overstappen op een meer datagedreven werkwijze. Dit betekent dat ze Big Data, AI en digitale platforms effectief moeten benutten om processen te optimaliseren en strategische beslissingen te nemen. Dit artikel verkent de huidige stand van data-volwassenheid in de bouwsector, de strategische uitdagingen en de trends en oplossingen die in 2025 bijdragen aan een digitale transformatie. Daarnaast beantwoorden we vragen als: Hoe kunnen MKB-bedrijven data inzetten in de bouw? En wat is de rol van AI en Big Data in de sector?
Wat is data-volwassenheid en waarom is het belangrijk?
Data-volwassenheid verwijst naar de mate waarin een organisatie data effectief verzamelt, beheert en toepast om besluitvorming en processen te optimaliseren. Hoe verder een bedrijf hierin gevorderd is, hoe beter het in staat is om efficiënter te plannen, kosten te reduceren en flexibeler in te spelen op marktontwikkelingen. Daarnaast draagt een hoger niveau van data-volwassenheid bij aan betere samenwerking met stakeholders en leveranciers, omdat alle betrokkenen toegang hebben tot dezelfde actuele informatie.
Huidige stand van zaken
Nederland loopt voorop in de digitalisering binnen de Europese bouwsector, maar benut nog niet de volledige potentie van data. Uit onderzoek van de OECD blijkt dat 83% van de Nederlandse bouwmedewerkers toegang heeft tot internet in hun werkpraktijk – een hoger percentage dan in Duitsland, Frankrijk, Denemarken en België (Bron: OECD, 2023). Toch blijft de implementatie van geavanceerde data-analysetechnieken achter, ondanks de sterke digitale infrastructuur en stimulerende overheidsmaatregelen.
Naast deze algemene bevindingen van de OECD, onderstrepen cijfers van Bouwend Nederland (2024) dat veel bouwbedrijven vooral investeren in operationele efficiëntie, maar nog onvoldoende inzetten op strategische data-analyse en voorspellende inzichten. Hierdoor blijven kansen op optimalisatie en concurrentievoordeel onbenut. Zo blijkt onder meer dat systemen worden ingezet voor verschillende toepassingen:
- 9% van de bouwbedrijven Big Data-analysetechnieken toepast,
- 33% BIM inzet,
- 19% prefab bouwtechnieken gebruikt,
- 17% ketenintegratie toepast,
- 15% drones inzet.
Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO in 2023 blijkt bijvoorbeeld dat het dagelijks gebruik van digitale systemen op de bouwplaats is gegroeid van 43% in 2018 naar 53% in 2022. Deze groei duidt erop dat digitalisering in de praktijk steeds meer wordt toegepast, vooral door administratief en technisch personeel. Desondanks is er nog een flinke inhaalslag nodig om technologieën zoals AI breder te implementeren. Dat vraagt om gerichte investeringen in kennis, training en strategische IT-integratie, zodat de bouwsector uiteindelijk het volledige potentieel van data kan benutten.
De grootste uitdagingen bij data-volwassenheid in de bouw
Ondanks de voordelen van digitalisering lopen vooral kleinere bedrijven achter op het gebied van data-volwassenheid. Vier belangrijke uitdagingen spelen hierbij een rol:
- Gebrek aan digitale geletterdheid en weerstand tegen verandering
Veel kleine bouwbedrijven missen de kennis en vaardigheden (data literacy) om data effectief te benutten. Volgens TNO loopt de adoptie van digitale tools achter door een tekort aan interne expertise en weerstand tegen verandering. - Datahuishouding en opslag
Bouwbedrijven genereren steeds meer data, maar zonder een duidelijke strategie kunnen deze gegevens verloren gaan, verkeerd worden geanalyseerd of zelfs veiligheidsrisico’s opleveren. Volgens ABN AMRO heeft slechts 32% van de Nederlandse bouwbedrijven een Big Data-analyse uitgevoerd, terwijl 46% gebruikmaakt van ERP-systemen. Dit toont aan dat de focus meer ligt op operationele processen dan op strategische inzichten. - Integratie van technologieën en innovatie achterstand
De implementatie van geavanceerde technologieën zoals AI verloopt traag. Hoge kosten en een tekort aan expertise vormen hierbij grote obstakels. Slechts 5% van de bouwbedrijven past AI toe, bijvoorbeeld voor ontwerpoptimalisatie of foutdetectie. Daarnaast ondervinden bedrijven problemen bij het integreren van nieuwe systemen met bestaande technologieën, wat leidt tot datasilos en inefficiënte werkprocessen. - Personeelstekorten en vergrijzing
De bouwsector kampt met structurele personeelstekorten en een vergrijzend personeelsbestand. Dit maakt de adoptie van digitale tools moeilijker omdat oudere werknemers vaak minder vertrouwd zijn met nieuwe technologieën. Bovendien blijft bij- en nascholing achter, waardoor digitale vaardigheden onvoldoende ontwikkeld zijn. Dit vormt een belangrijke barrière voor verdere digitalisering.
Oplossingen en trends voor 2025 en 2026
Er zijn uitdagingen genoeg in de bouwsector maar tegelijk zijn er flink wat kansen, trends en oplossingen, vooral op vlak van data en technologie. Hier noemen we de belangrijkste:
Prefab en geïndustrialiseerde bouw: Om de bouwtijd te verkorten en de kwaliteit te verbeteren, wordt er een verschuiving waargenomen naar prefabricatie en modulaire bouwtechnieken. Componenten worden in gecontroleerde fabrieksomgevingen geproduceerd en vervolgens op de bouwplaats geassembleerd. Deze methoden verhogen de efficiëntie en verminderen de afhankelijkheid van weersomstandigheden tijdens de bouw. Data speelt een cruciale rol in prefabricatie en modulaire bouwmethoden door het optimaliseren van ontwerp, productie, logistiek en assemblage, waardoor bouwprocessen efficiënter en kosteneffectiever worden ingericht.
Big Data en AI in de bouw: Voorspellende analyses, generatief ontwerp en foutdetectie verbeteren efficiëntie en besluitvorming in de bouw. Door historische en real-time data te analyseren, kunnen bedrijven beter inspelen op trends en risico’s. Generatieve AI optimaliseert ontwerpen met duurzaamheid en kostenreductie als kernfactoren. Slimme algoritmes detecteren fouten in bouwplannen, terwijl machine learning onverwacht onderhoud voorkomt en kosten bespaart. IoT-sensoren monitoren betonsterkte en vochtigheid in real-time, wat de constructieve veiligheid verhoogt. Hierdoor worden bouwprocessen sneller, nauwkeuriger en beter afgestemd op marktbehoeften en regelgeving.
BIM en ERP-systemen als standaard: Building Information Modeling (BIM) vergemakkelijkt samenwerking, terwijl ERP kernprocessen stroomlijnt. Door BIM kunnen alle betrokken partijen in een bouwproject werken met dezelfde digitale 3D-modellen, wat miscommunicatie en fouten vermindert. ERP-systemen helpen daarnaast bij het efficiënter beheren van kosten, personeel en materialen, waardoor bouwbedrijven beter grip krijgen op hun processen en budgetten.
Overheidssubsidies en regelgeving: Financiële stimulansen en duurzaamheidseisen versnellen de adoptie van digitale technologieën. De overheid moedigt de bouwsector aan om duurzamer en efficiënter te werken door middel van subsidies voor digitalisering en innovaties zoals circulair bouwen. Strengere regelgeving dwingt bedrijven bovendien om processen te optimaliseren en te voldoen aan strengere eisen op het gebied van milieu en veiligheid.
Van Industry 4.0 naar Industry 5.0: De bouwsector bevindt zich in de overgang naar de volgende fase van de industriële revolutie, Industry 4.0 naar Industry 5.0. Veel bouwbedrijven maken namelijk al gebruik van Industry 4.0-technologieën, zoals BIM, IoT (Internet of Things), AI en automatisering. Tegelijkertijd zijn er steeds meer ontwikkelingen die aansluiten bij Industry 5.0, waarbij de samenwerking tussen mens en machine, duurzaamheid en maatwerk centraal staan. Industry 5.0 gaat verder dan de huidige digitalisering en richt zich op het versterken van menselijke creativiteit en vakmanschap met behulp van geavanceerde technologieën. De overgang naar Industry 5.0 zal vereisen dat bedrijven investeren in grensverleggende technologieën en tegelijkertijd prioriteit geven aan menselijke interactie en creativiteit.
Conclusie
De bouwsector staat op een cruciaal punt waar verdere digitalisering een noodzaak is voor doorontwikkeling. Groeien in data-volwassenheid biedt bedrijven de kans om efficiënter te werken, kosten te besparen en flexibeler in te spelen op marktontwikkelingen. Toch laten veel bouwbedrijven, vooral in het MKB, waardevolle kansen liggen door achterlopende digitale vaardigheden, beperkte (of zelf geen) datastrategieën en een moeizame implementatie van nieuwe technologieën.
Om echt een voorsprong te nemen, moeten bedrijven niet alleen investeren in technologie, maar ook in hun mensen en langetermijn strategie. Dit betekent een duidelijke datastrategie ontwikkelen, data governance opzetten, de juiste tools implementeren en digitalisering structureel verankeren binnen de organisatie. Want alleen met een sterk datafundament is jouw bedrijf klaar voor AI en voorspellende modellen. De toekomst van de bouwsector ligt in een slimme combinatie van mens en machine – waarbij data het fundament vormt voor efficiëntere en duurzamere bedrijfsvoering.
Benieuwd naar de volgende stap om je bedrijf digitaal te versnellen?
Wil je weten hoe jouw bedrijf ervoor staat en welke stappen je kunt nemen om data effectiever in te zetten? Bezoek onze adviespagina voor een uitgebreide analyse van jouw data-volwassenheid en ontdek welke strategieën het beste aansluiten bij jouw organisatie.
🔹 Ga naar onze adviespagina om te zien hoe wij bedrijven helpen om strategisch om te gaan met hun data.
🔹 Liever direct sparren met een expert? Neem contact met ons op en zet de volgende stap naar een digitale transformatie.
